Jak jeść, by wspomóc trawienie? Dieta wątrobowa

Na choroby wątroby cierpi coraz większa część społeczeństwa. Mimo powszechności schorzenia, wiele osób ma wątpliwości na co może sobie pozwolić w trakcie diety wątrobowej. Przepisy na potrawy dozwolone przy chorobach układu pokarmowego nieraz się wykluczają, a jadłospis proponowany przez specjalistów, nierzadko jest mało urozmaicony. Jak wygląda dieta wątrobowa? Co jeść, by czuć się lepiej?

Choroby wątroby niewywołane alkoholem – nieco faktów i statystyk

Najbardziej znane laikowi schorzenia wątroby to przede wszystkim wirusowe zapalenie tego organu oraz tak zwana alkoholowa choroba wątroby. Jednak potężne żniwo zbiera również niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby – zdiagnozowane po raz pierwszy w 1980 roku (za: Habior, 2013). Polega ono na nadmiernym gromadzeniu się tłuszczów – głównie niebezpiecznych trójglicerydów – w komórkach wątroby zwanych hepacytami (za: Orlik, Handzlik, Olszanecka-Glinianowicz; 2010). Gdy ich stężenie przekracza 5 proc., możemy mówić o niealkoholowym stłuszczeniu wątroby. Według naukowców, dotyczy to aż 17-33 proc. populacji krajów rozwiniętych, z czego marskość wątroby pojawi się u 15 proc.! Jednym z ważnych kryteriów zdiagnozowania niealkoholowej choroby wątroby jest oczywiście wykluczenie wpływu alkoholu. Co więc powoduje stłuszczenie organu? U 28 proc. chorych winna jest otyłość (za: Orlik, Handzlik, Olszanecka-Glinianowicz; 2010). Rzadziej powodem jest hiperlipidemia czy schorzenia genetyczne. N iekiedy jest również skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków czy wpływu wirusów (za: Kargulewicz, Stankowicz-Kulpa, Grzymisławski; 2010). Jednak czynnik otyłości jest naprawdę istotny: tym bardziej, że według naukowców, aż 50 proc. populacji zachodnich społeczeństw przekroczyła już próg nadwagi; sama otyłość dotyczy zaś 30 proc. (Kłosiewicz-Latoszek; 2010). WHO nie pozostawia złudzeń: nie lecząc otyłości, narażamy się na poważne konsekwencje w postaci stłuszczenia i marskości wątroby (za: Jung, 1997).

Co poza otyłością?

Oczywiście wpływ alkoholu to również ważny czynnik w przypadku chorób wątroby: tym bardziej, że alkohol to najczęściej używana substancja psychoaktywna na świecie (za: Szymczak i in., 2009). Niestety na stłuszczeniową alkoholową chorobę wątroby bardziej narażone są kobiety; z drugiej strony, to mężczyźni sześciokrotnie częściej nadużywają napojów wysokoprocentowych. Choć sama marskość wątroby pojawia się „zaledwie” u około 10 proc. nadużywających alkoholu, to aż 50 pżeby laseczki, roc. tej populacji zachoruje na ostre alkoholowe zapalenie wątroby, również niebezpieczne dla zdrowia (za: Szymczak i in., 2009). Może ono znacząco pogorszyć stan już uszkodzonej wcześniej wątroby. Sprawa jest jasna: dla tego organu, alkohol w nadmiarze jest po prostu toksyczny.

Regeneracja wątroby – dieta

Przy leczeniu chorób wątroby, bez względu na to, czy powodem jest nadużywanie alkoholu, otyłość czy inne czynniki, podstawą oprócz leczenia farmakologicznego, jest zdrowa dieta. Według naukowców, powinna ona spełniać dwa podstawowe wymogi: być lekkostrawna (za: Rybeczka-Gacek, Muszyńska, Piwkowski; 2015) i niskokaloryczna (za: Kargulewicz, Stankowicz-Kulpa, Grzymisławski; 2010). Nie trzeba ograniczać wpływu białek; warto raczej zredukować tłuszcze. Nie powinny one przekraczać 30 proc. w naszej diecie (za: Bukol-Krawczyk, 2010). Zalecane są tłuszcze roślinne, ze względu na dużą zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – olej rzepakowy, oliwa z oliwek czy dobrej jakości margaryny. Istotną część diety wątrobowej powinny stanowić także surowe warzywa oraz świeże owoce; zawierają bowiem sporo błonnika, który przyśpiesza trawienie i tym samym, uniemożliwia wchłonięcie się toksycznych substancji do wątroby (za: Bukol-Krawczyk; 2010).

Dieta wątrobowa – jadłospis. Czego unikać w diecie?

Niestety, w przypadku diety wątrobowej z wielu składników musimy zrezygnować – lub przynajmniej je ograniczyć. Naukowcy zalecają ograniczenie takich produktów żywnościowych jak mięso, przetwory mleczne i inne potrawy bogate w tłuszcze nasycone. Zamiast tego, lepiej sięgać po razowe pieczywo, gruboziarniste kasze, ryże i makarony (za: Bukol-Krawczyk; 2010). Ostrożnie należy również postępować z ziołami – choć uszkodzenia wątroby spowodowane przez stosowanie ziołolecznictwa zdarzają się niezwykle rzadko (Habior, 2012), niektóre z roślin mogą okazać się toksyczne dla tego organu. Specjaliści wymieniają między innymi świecę wróżkę stosowaną z powodu bólu stawów, czy żywokost lekarski – „ziołową ludową herbatę” służącą do wspomagania leczenia ran, ropni i odmrożeń. Z tego powodu bezpieczniej jest stosować suplementy diety przeznaczone konkretnie dla osób z dysfunkcjami wątroby (zobacz więcej na stronie http://essentiale.pl/dieta-watrobowa). Te oddziałujące na cały układ pokarmowy mogą bowiem wywołać nieprzewidziane skutki uboczne u chorych cierpiących z powodu schorzeń wspomnianego narządu. Oczywiste jest również to, że diecie wątrobowej powinny towarzyszyć redukujące otyłość ruch i aktywność fizyczna oraz całkowite odstawienie napojów alkoholowych – nasza wątroba nam za to podziękuje.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

Bukol-Krawczyk, K. (2010). Niealkoholowe stłuszczenie wątroby-leczyć czy nie leczyć?. In Forum Zaburzeń Metabolicznych (Vol. 1, No. 1, pp. 66-72).
Kargulewicz, Stankowicz-Kulpa, Grzymisławski (2010). Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby–etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie. Nowiny Lekarskie, 79(5), 410-418.
Habior, A. (2012). Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 4(2), 59-68.
Rybeczka-Gacek, A., Muszyńska, B., & Piwkowski, J. (2015). Naturalne–uzdrowiskowe metody leczenia chorób wątroby. Farm Pol, 71(4), 219-226.
HABIOR, Andrzej, et al. Nonalcoholic fatty liver disease and obesity. Postępy Nauk Medycznych, 2013. ; – Kłosiewicz-Latoszek, L. (2010). Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy. Probl Hig Epidemiol, 91(3), 339-343.
Orlik, B., Handzlik, G., & Olszanecka-Glinianowicz, M. (2010). Rola adipokin i insulinooporności w patogenezie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby The role of adipokines and insulin resistance in the pathogenesis of nonalcoholic fatty liver disease. Postepy Hig Med Dosw (online), 64, 212-219.
Szymczak, A., Niśkiewicz, I.., Krela-Kaźmierczak, I.., & Linke, K.. (2009). Wpływ alkoholu na wybrane schorzenia przewodu pokarmowego. Nowiny Lekarskie, 78(3-4), 222-227. ; – Jung RT. Obesity as a disease. Br Med Bul 1997 53:307-21.